همانطور که عوامل متعددی باعث تشدید لکنت میشود، موارد زیادی هم وجود دارد که به بهبود لکنت زبان منجر میشود. بسیاری از این عوامل ساده بوده و توسط والدین در خانه قابل اجرا است. عمل کردن به این توصیهها همزمان با جلسات گفتاردرمانی یا حتی قبل از آن میتواند پروسه درمانی را به طور قابل توجهی سریعتر و آسانتر نماید. در ادامه به چند مورد از توصیههای متخصصین به هدف ارتقای کلام کودک اشاره خواهد شد.
افزایش اعتماد بنفس کودک
بسیاری از افراد دارای لکنت و به خصوص کودکان به علت دریافت واکنشهای منفی از سمت اطرافیان و همسالان، من جمله مسخره شدن دچار افت اعتماد بنفس میشوند. بازگرداندن این اعتماد بنفس به حد قبلی در بهبود لکنت زبان نقش بسزایی دارد. چند روش موثر عبارت از موارد زیر است.
- تنظیم سطح استرس و هیجان محیط: تمرینهای کلامی را از محیطهای کم استرس شروع کنید و هرموقع کودک در آن موقعیت به راحتی رسید به محیطهایی با استرس بیشتر بروید.
- ضبط موفقیتهای کودک: هنگامی که فرزند شما در حال انجام تمارین گفتاردرمانی است و در آن به موفقیت رسیده، این لحظات را به صورت صدا یا ویدیو ضبط کرده و به او نشان دهید. این تکنیک به شدت در بازگشت اعتماد بنفس موثر به شمار میآید.
برای مطالعه: از کِی آموزش توالت رفتن کودک را شروع کنیم؟
- آموزش روابط اجتماعی غیرکلامی: به فرد دارای لکنت آموزش دهید تا هنگام صحبت کردن، تماس چشمی خود را با طرف مقابل حفظ نماید. اگر انجام این روش برایش سخت به نظر میرسد، میتوانید از او بخواهید تا صرفا هنگام انجام تمرینهای گفتاردرمانیاش آن را اجرا نماید.
توجه به سطح رشد شناختی، ذهنی و کلامی کودک
هنگام صحبت کردن با فرزند خود یا درخواست از او برای بازگو کردن یک موضوع، به سطح گفتاری متناسب با سنش توجه ویژهای داشته باشید. اگر پیچیدگی کلام شما نسبت به سن رشدی کودکتان در سطح بالاتری قرار داشته باشد، مغز و عضلات داخل دهانی کودک توانایی مدیریت مناسب خود را از دست داده و در مسیر بهبود لکنت زبان یک خلل بزرگ به وجود میآید. طول جملات را کاهش دهید و از کلمات ساده و عامیانهتری استفاده نمایید تا تاثیر فوقالعاده آن را شاهد باشید.
همچنین در صورتی که به فرزند خود آموزشهای پیش از دبستان یا هر نوع آموزش دیگری در زمینه حافظه و هوش میدهید، بایستی سطح سختی آن را با سطح تواناییهای کودک خود مقایسه نمایید تا فراتر از آن نباشد. هرچند که توصیه میشود که آموزشهای اضافی را حذف کنید اما در صورت تمایل به یاد دادن آنها، این قانون را به خاطر داشته باشید.
مطلب مهم: ۷ مهارت حیاتی پیش از دبستان
ایجاد نظم در زندگی روزانه
همانطور که میدانید یکی از مهمترین عللی که باعث ایجاد یک کلام منقطع میشود، ناهماهنگیهاییست که بین دو نیمکره راست و چپ مغز رخ میدهد. بنابراین هر راهکاری که بتواند به بهتر شدن فعالیت مغزی کمک کند در نهایت منجر به بهبود لکنت زبان خواهد شد.
| رفتار صحیح (کمککننده) | رفتار اشتباه (تشدیدکننده) |
|---|---|
| به کودک زمان بدهید تا جملهاش را تمام کند، حتی اگر طولانی شد. | حرف کودک را قطع کرده و جملهاش را خودتان کامل کنید. |
| جملهی کودک را بهصورت آرام و صحیح تکرار کنید (بدون اشاره به اشتباه). | به او بگویید: «دوباره بگو» یا «آرومتر حرف بزن». |
| در محیطهای آرام و بدون فشار، تمرین گفتار را شروع کنید. | کودک را مجبور کنید در جمع (مثل جلوی مهمانان) شعر بخواند یا سؤال پاسخ دهد. |
| از کتابخوانی و بازیهای کلامی برای گسترش واژگان استفاده کنید. | فشار بیش از حد برای یادگیری زودهنگام یا آموزشهای فراتر از سطح سنیاش اعمال کنید. |
| اگر کودک ناراحت است، احساسش را تأیید کنید: «میدونم سخته، ولی من گوش میدم.» | به او بگویید: «چیز بزرگی نیست!» یا «فلانی دیگه اینطور نیست.» |
| لحنهٔ گفتار خود را آرام و آهسته نگه دارید تا کودک از شما الگو بگیرد. | در مواجهه با لکنت، نگرانی یا عصبانیت خود را نشان دهید. |
یکی از بهترین کارهایی که در این راستا میتوان انجام داد، ایجاد نظم در زندگی روزمره فرد دارای لکنت است، زیرا به طور مستقیم بر روی سطح و کیفیت عملکرد مغز تاثیر میگذارد. خوابیدن به موقع، زمانهای خواب منظم و ثابت، غذا خوردن در ساعات مشخصی از روز و سایر موارد این چنینی نمونههایی از ایجاد نظم در زندگی به شمار میروند.
سطح تواناییهای کلامی کودکتان را افزایش دهید
از مهمترین موارد تشدیدکننده لکنت میتوان به ناپخته بودن کلام کودک نسبت به سایر همسالانش اشاره کرد. در این صورت، کودک به علت درگیری ذهنی جهت یافتن واژه یا ساخت جمله مناسب دچار بریدگیهایی در کلام خود میشود. از تکنیکهایی مانند خواندن کتاب داستانهای کودکانه جهت افزایش خزانه واژگان فرزندتان و بهتر شدن جملهبندیها بهره بگیرید تا بهبود لکنت زبان او تسریع یابد.
اشتباهات رایج والدین در مواجهه با لکنت کودک
بسیاری از والدین با وجود عشق و تلاش بیوقفه، بدون آگاهی از پیامدهایش، رفتارهایی دارند که میتواند لکنت کودک را تشدید کند. شناخت این اشتباهات اولین قدم برای ایجاد محیطی حمایتگر است:
- دستور دادن به کودک برای «آرومتر حرف بزن» یا «دوباره بگو»: این جملات فشار روانی ایجاد میکنند و به کودک پیام میدهند که گفتارش «اشتباه» است. در عوض، جملهی او را بهصورت آرام و صحیح تکرار کنید — بدون اینکه به اشتباهش اشاره کنید.
همچنین بخوانید: چالشهای غذا خوردن و گفتار در کودکان فلج مغزی
- قطع کردن حرف کودک: گاهی والدین به دلیل عجله یا فکر کردن که میدانند کودک چه میخواهد بگوید، جملهاش را کامل میکنند. این کار اعتماد کودک به گفتار خود را کاهش میدهد. همیشه بگذارید کودک جملهاش را تمام کند، حتی اگر طولانی شد.
- تمرکز بیش از حد روی لکنت: پرسیدن مداوم «چرا اینطور حرف میزنی؟» یا مقایسه با سایر کودکان («نگاه کن فلانی چقدر خوب حرف میزنه») باعث میشود کودک از خودش شرمنده شود و از صحبت کردن اجتناب کند.
- اجبار به صحبت کردن در جمع: درخواست از کودک برای خواندن شعر یا پاسخ به سؤالات در حضور مهمانان، بدون رضایت او، تجربهای استرسزا است. همیشه قبل از چنین موقعیتی با کودک مشورت کنید و اجازهٔ او را بگیرید.
- نادیده گرفتن احساسات کودک: اگر کودک بگوید «من نمیتونم صحبت کنم» یا گریه کند، نباید گفت «چیز بزرگی نیست!». به جای آن، احساسش را تأیید کنید: «میدونم گاهی گفتار سخته، ولی من دوست دارم حرفهای تو رو بشنوم.»
برای خواندن: روشها و تمرینهای خانگی برای کودکان و بزرگسالان دارای لکنت زبان
یادآوری میکنیم: هدف اولیه والدین، «درست کردن» گفتار کودک نیست، بلکه ایجاد حس امنیت و ارزشمندی در او است. وقتی کودک احساس کند که گفتارش مهم است — حتی اگر با وقفه باشد — بهتدریج روانتر خواهد شد.
نتیجهگیری
بهبود لکنت زبان در افراد به خصوص کودکان در گرو رعایت کردن یک سری از نکات ساده به همراه دریافت خدمات گفتاردرمانی است. اجرای این روشها میتواند باعث شود تا فرزند شما از جلسات درمانی خود نتیجه بهتری را دریافت کند. اگر در کنار موارد بیان شده به دنبال دریافت درمان کاملا تخصصی لکنت هستید، تیم آیتوان آماده خدماترسانی به شما عزیزان است.